کیست های تخمدان ;کیسه های کوچک حاوی مایع هستند که درون تخمدان یا روی آن رشد میکنند. انواع مختلفی از کیستهای تخمدان وجود دارد که شایعترین آن کیست های فولیکولی است که در یکی از فولیکولهای تولیدکننده تخمک ایجاد میشود.. شکل‌گیری این نوع کیست، زمانی اتفاق می‌افتد که یا تخمک آزاد نشده یا فولیکولی که تخمک در آن شکل می‌گیرد، پس از آزاد شدن تخمک از بین نرفته است ، اندازه آنها معمولاً بالای ۳ سانتی‌متر است و نباید با فولیکول تخمک که در زمان تخمک‌گذاری گاهی حتی به اندازه ۲۵ میلی‌متر می‌رسد، اشتباه شوند. بیشتر این کیست‌ها خودبه خود یا با مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری در خلال ۶ تا ۸ هفته از بین می‌روند و اغلب موجب بروز مشکلی نمیشوند البته گاه موجب درد شکمی میشوند.

کیستهای مرکب با حضور تیغه یا سپتوم در داخل کیست در سونوگرافی مشخص می‌شوند که آن‌ها را به حفره‌های متعدد تقسیم می‌کند؛ به طوری که کیست چند حفره‌ای ایجاد می‌شود

این بیماری می‌تواند موجب دردهای شدید شکمی، اختلالات قاعدگی و...شود. کیست تخمدان شما ممکن است حین معاینه لگنی یافت شود . اگر پزشک به وجود کیست مشکوک باشد، اغلب تست‌هایی را برای تعیین دقیق وجود آن و نوع آن درخواست می‌کند. ممکن است همچنین سونوگرافی یا لاپاراسکوپی جهت تأیید و تعیین اندازه و محل کیست انجام شود عموما پزشک به سایز کیست و محتوای داخلی آن ( جامد یا مایع یا مخلوط ) به منظور درمان کیست توجه می‌کند . کیست‌های پر از مایع معمولا سرطانی نیستند . ولی کیست‌های پر شده از مواد جامد و یا مخلوط جامد و مایع احتیاج به آزمایشات بعدی برای تعیین وجود سرطانی بودن کیست دارند.کیست تخمدان معمولاً با سونوگرافی قابل تشخیص است و بجز در موارد حاد که نیاز به جراحی می باشد,با اقدامات تسکینی و دارو مشکل قابل حل است.

اغلب کیستهای تخمدان منجر به علائمی نمی شوند ، اما در صورت وجود علائم ، آنها عبارتند از :

• احساس ناراحتی در شکم
• درد به هنگام مقاربت
• بی نظمی قاعدگی که گاهی همراه با خونریزی شدید می باشد
• خونریزی بعد از یائسگی

کیستهای بزرگ می توانند موجب فشار روی مثانه گردیده و منجر به احتباس ادرار شوند و یا ممکن است منجر به تکرار ادرار گردند .

اگر کیستی پاره شده و یا دچار پیچ خوردگی شود موجب درد شدید شکم ، تهوع و تب خواهد شد . کیستها ممکن است آنقدر بزرگ شوند که موجب بزرگ شدن شکم گردند . در موارد نادر کیست هورمون استروژن قبل از بلوغ تولید می نماید که منجر به رشد جنسی زود رس می شود . بعضی کیستهای تخمدان هورمونهای جنسی مردانه تولید می نمایند که منجر به بروز صفات مردانه نظیر رشد مو در صورت می شود .

در صورتی که کیست با روش‌های غیر جراحی از بین نرود، رشد کند و یا منجر به درد شدید شود، جراحی گزینه‌ای برای برداشتن کیست تخمدان است.

برداشتن کیست تخمدان به روش لاپاروسکوپی نوعی جراحی با حداقل تهاجم است که در آن برش‌های کوچکی بین 5/0 تا 1 سانتیمتر در دیواره شکم ایجاد می‌گردد که از طریق آن لاپاروسکوپ وارد بدن می‌شود. لاپاروسکوپ به جراح اجازه می‌دهد که داخل شکم و لگن را ببیند. حفره شکمی نیز با استفاده یک گاز قابل جذب (معمولاً دی‌اکسیدکربن) پُر می‌شود تا بدین وسیله قابل دیدن باشد. ابتدا از لاپاروسکوپ برای تعیین محل کیست استفاده شده سپس پزشک یک یا دو برش دیگر ایجاد می‌کند تا بتواند از طریق آن‌ها کیست را خارج کند. در این جراحی تمام سعی جراح بر این است که در حین برداشتن کیست تخمدان، بخش اعظم تخمدان دست نخورده باقی بماند چرا که وجود آن برای باروری ضروری است. بیمار حین انجام جراحی، در بیهوشی کامل خواهد بود و معمولاً در همان روز قادر است به منزل برگردد.

مزایای لاپاروسکوپی نسبت به جراحی سیستکتومی سنتی تخمدان این است که بیمار مدت زمان کمتری پس از عمل جراحی در بیمارستان می‌ماند؛ زمان ریکاوری کوتاه‌تر بوده و بیمار درد کمتری دارد. همچنین از آنجا که ابزارهای جراحی کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیشتر بافت تخمدان در امان است، و زخم کمتری ایجاد می‌شود. و چسبندگی پس از عمل کمتر است. به طور خاص در مواقعی که باروری بعدی مدنظر باشد، به دلیل کاهش آسیب به تخمدان و چسبندگی کمتر پس از عمل، لاپاروسکوپی توصیه می‌شود